De Afsluitdijk beschermt Nederland tegen het water, maar vormt ook een hindernis voor veel soorten vissen die daardoor dreigen uit te sterven. Door dwars door de afsluitdijk heen een hele lange slingerende rivier aan te leggen, wordt een belangrijke schakel in de eeuwenoude visroute hersteld. Dit noemen we een vismigratie rivier.
Ingenieur Lely had bij het ontwerp van de afsluitdijk geen rekening gehouden wat de invloed van het afsluiten van de toenmalige Zuiderzee zou zijn op de flora en fauna. Dat was in die tijd niet zo belangrijk.
Dankzij de snelweg voor de inmiddels bedreigde vissen kunnen deze straks weer vrij heen en weer zwemmen tussen de Waddenzee en het IJsselmeer. Een sterk staaltje waterschap innovatie van Nederlandse bodem, want deze vismigratie rivier is de eerste ter wereld.
Waarom is een Migratierivier in de afsluitdijk nodig
De Afsluitdijk maakt het voor de trekvissen nu vrijwel onmogelijk heen en weer te zwemmen tussen de Waddenzee en het IJsselmeer.
Talloze vissen wachten in de Waddenzee voor de spuisluizen. Zij ruiken het zoete water, willen er uit alle macht naar toe, maar zijn meestal niet in staat de sterke stroming te trotseren. Dat is een van de belangrijkste redenen waarom de trekvissen stand zo ontzettend laag is en de nood aan een oplossing zo hoog.
Wanneer is de migratierivier klaar
In 2020 is er gestart de aanleg van deze nieuwe natuurverbinding direct ten westen van de spuisluizen bij Kornwerderzand. In 2023 moet de rivier klaar zijn. Het is de eerste kunstmatige getijden rivier op de grens van zoet en zout water ter wereld die wordt aangelegd. De Vismigratie rivier is daarmee een wereldwijd unieke innovatie die een veilige en natuurvriendelijke oplossing biedt voor een groeiend ecologisch vraagstuk.
Welke vissen gaan gebruik maken van de vismigratie rivier
De vismigratie rivier gaat er straks voor zorgen dat vissen weer van zout naar zoet water kunnen zwemmen. Trekvissen als zalm, bot en paling hebben beiden soorten water nodig om zich voort te planten en op te groeien. Ook draagt de Vismigratie rivier bij aan gezond water, het herstel van rijkdom aan soorten planten en dieren in het gebied en het biedt mogelijkheden voor eco-recreatie.
Het gaat de vissen straks geen moeite kosten de Vismigratie rivier te vinden. Zij volgen de geur van het zoete of zoute water. Sterke zwemmers als elft, zeeprik, bot, zeeforel en zalm zwemmen zelfstandig naar de andere kant van de dijk. Zwakkere zwemmers als glasaal, spiering, stekelbaars en andere jonge vissen kunnen zich door de stromingen laten meevoeren, die stroomt immers de Waddenzee in met vloed en terug richting het IJsselmeer met eb. Ideaal voor de kleinere vis om op mee te liften.
Het water van de ‘rivier’ volgt de getijden van de Waddenzee en heeft verschillende stroomsnelheden. Omdat in de Vismigratie rivier zout en zoet water samenkomen, kunnen de vissen tijdens hun tocht geleidelijk wennen aan de overgang. Door de vele bochten en de lengte van de rivier wordt er ook voorkomen dat er teveel zout water in het IJsselmeer terecht komt.
Hoe werkt deze vismigratie rivier
Om trekvissen weer heen en weer te kunnen laten zwemmen tussen Waddenzee en IJsselmeer is zomaar een willekeurig gat in de Afsluitdijk maken niet genoeg. Bovendien is er ook nog zoiets als waterveiligheid én is het IJsselmeer een belangrijke zoetwatervoorziening.
Jarenlang denkwerk ging eraan vooraf om te bepalen wat voor alle soorten trekvissen het beste ontwerp is. Het leverde de Vismigratierivier op: een wereldwijd uniek ontwerp.
Het aanleggen van een vis verbinding begint al met de vraag wat de beste locatie is. Voor de spuisluizen bij Kornwerderzand liggen op sommige momenten in het jaar nu al miljoenen vissen te wachten. Ze worden aangetrokken door de geur van zoet water wat hier in miljoenen liters tegelijk naar buiten wordt gespuid. Dat zijn ook de spaarzame momenten waarop de wachtende vissen een poging kunnen doen om het IJsselmeer te bereiken.
De meeste vissoorten zijn niet in staat om die sterke stroming te trotseren. Onneembare barrières zoals de Afsluitdijk zijn één van de belangrijkste redenen waarom de stand van trekvissen zorgwekkend laag is. Niet alleen in Nederland is dit het geval maar in heel europa is dit een veel voorkomend probleem.
Vismigratie hotspot voor eco toerisme
De Vismigratie rivier wordt ook een nieuwe startlocatie voor het beleven van Werelderfgoed Waddenzee. Dat begint met een bezoek aan het Afsluitdijk Wadden Center. Hier is een gratis interactieve expositie te zien. Je kunt hier (vaar)excursies en lezingen in en rondom het centrum boeken en beleven.
